Hầu hết các nhà đầu tư thất bại vì họ cố gắng dự đoán thị trường bằng những công cụ sai lầm. Người thì chăm chăm đọc báo cáo tài chính (Phân tích cơ bản), người thì tin rằng giá chạy ngẫu nhiên không thể đoán trước (Lý thuyết Bước đi ngẫu nhiên). J.M. Hurst khẳng định: Để đạt độ chính xác cao trong giao dịch, chúng ta cần một cách tiếp cận hoàn toàn mới, một Mô hình Chuyển động Giá (Price Motion Model) dựa trên khoa học về các chu kỳ.
1. Tại Sao Phân Tích Cơ Bản Là Chưa Đủ?
Bạn thường nghe nói: “Hãy mua công ty tốt, có lợi nhuận tăng trưởng”. Điều này đúng, nhưng chưa đủ để giao dịch (trade).
Hurst phân tách chuyển động giá cổ phiếu thành các thành phần:
- Yếu tố Cơ bản (Fundamentals): Những sự kiện có thể dự đoán được (lợi nhuận, triển vọng ngành) tạo ra một xu hướng mượt mà, dài hạn. Nó chiếm khoảng 75% chuyển động giá.
- Yếu tố Ngẫu nhiên (Randomness): Tin tức bất ngờ, thảm họa… làm giá giật cục bộ.
- Yếu tố “X”: Đây là bí mật. Ngoài cơ bản và ngẫu nhiên, còn một lực lượng thứ ba điều khiển giá mà ít người nhận ra. Đó là Tâm lý đám đông phản ứng theo quy luật sóng.
Nếu chỉ nhìn vào Cơ bản, bạn chỉ thấy được “xu hướng lớn” nhưng sẽ bỏ lỡ hàng loạt cơ hội mua bán trong các con sóng lên xuống hàng tuần, hàng tháng – nơi chứa đựng lợi nhuận lớn nhất.
2. Nguyên Nhân Gốc Rễ: Quyết Định Của Con Người
Tại sao giá thay đổi? Đơn giản vì con người quyết định mua hoặc bán. Nhưng con người không phải là những cỗ máy logic. Quyết định của chúng ta bị chi phối bởi cảm xúc: Tham lam, Sợ hãi, Hy vọng.
Hurst chỉ ra rằng, tổng hòa của hàng triệu quyết định cảm tính này không tạo ra sự hỗn loạn, mà tạo ra tính chu kỳ (Cyclicality). Giống như con lắc đồng hồ, tâm lý thị trường dao động từ hưng phấn tột độ sang bi quan cùng cực một cách nhịp nhàng. Hiểu được điều này, chúng ta không cần đoán từng tin tức, chúng ta chỉ cần nắm bắt nhịp điệu của “con lắc” đó.
3. Mô Hình Chuyển Động Giá Của Hurst (Hurst’s Cyclic Model)
Đây là “trái tim” của phương pháp. Bạn cần học thuộc lòng 5 Nguyên lý Chu kỳ này như bảng cửu chương. Chúng là kim chỉ nam cho mọi giao dịch của bạn.
A. Nguyên Lý Cộng Gộp (The Summation Principle)
Giá cổ phiếu bạn nhìn thấy trên bảng điện không phải là một thực thể đơn nhất. Nó là tổng của nhiều con sóng (chu kỳ) khác nhau cộng lại.
- Hãy tưởng tượng mặt biển: Có thủy triều (sóng rất dài), có những con sóng lớn (sóng trung bình), và có những gợn sóng lăn tăn (sóng ngắn).
- Mức nước tại bất kỳ điểm nào là tổng độ cao của tất cả các loại sóng đó tại thời điểm đó.
- Áp dụng: Giá cổ phiếu là tổng của xu hướng dài hạn + chu kỳ trung hạn + biến động ngắn hạn.
B. Nguyên Lý Phổ Quát (The Commonality Principle)
Đây là phát hiện chấn động của Hurst: Tất cả các cổ phiếu đều chịu ảnh hưởng của cùng một bộ chu kỳ.
- Tính chu kỳ tồn tại trong mọi cổ phiếu.
- Các chu kỳ này có độ dài tương tự nhau ở các cổ phiếu khác nhau.
- Chúng có xu hướng tạo đáy và đỉnh cùng một lúc (sự đồng bộ).
- Ý nghĩa: Nếu thị trường chung (VN-Index, DJIA) đang tạo đáy của chu kỳ 18 tháng, thì khả năng cao cổ phiếu bạn đang nắm giữ cũng đang tạo đáy tương tự.
C. Nguyên Lý Biến Thiên (The Variation Principle)
Thực tế không hoàn hảo như lý thuyết. Các chu kỳ không chạy đều chằn chặn như đồng hồ Thụy Sĩ.
- Độ dài (duration) và biên độ (magnitude) của sóng sẽ biến đổi nhẹ theo thời gian.
- Sự đồng bộ giữa các cổ phiếu không phải là tuyệt đối, mà có sự sai lệch nhỏ.
- Bài học: Đừng mong đợi đáy sẽ xảy ra chính xác vào ngày X giờ Y. Hãy tư duy theo vùng thời gian và chấp nhận sự biến thiên này để xử lý linh hoạt.
D. Nguyên Lý Định Danh (The Nominality Principle)
Mặc dù có sự biến thiên, nhưng các chu kỳ luôn dao động quanh một độ dài tiêu chuẩn, gọi là “Danh nghĩa” (Nominal). Hurst đã xác định được một bộ các chu kỳ chuẩn (ví dụ: 18 năm, 9 năm, …, 18 tháng, …, 20 tuần, 10 tuần, v.v.). Việc biết trước các “kích thước” này giúp chúng ta dễ dàng tìm kiếm và phân loại chúng trên biểu đồ.
E. Nguyên Lý Tỷ Lệ (The Proportionality Principle)
Chu kỳ càng dài (thời gian càng lâu) thì biên độ dao động (sức mạnh tăng/giảm giá) càng lớn.
- Một chu kỳ 10 tuần sẽ tạo ra biến động giá lớn hơn nhiều so với chu kỳ 5 ngày.
- Chiến lược: Để kiếm lợi nhuận lớn, chúng ta nên tập trung giao dịch theo các chu kỳ lớn hơn chi phí giao dịch và đủ dài để tạo ra xu hướng rõ ràng.
4. Nhìn Thấy Điều Vô Hình: Kỹ Thuật Phân Tích Đường Bao (Envelope Analysis)
Làm sao để tách các con sóng này ra khỏi biểu đồ giá rối rắm? Hurst giới thiệu công cụ Đường bao (Envelopes).
Hãy tưởng tượng bạn vẽ một đường bao quanh các đỉnh và một đường bao quanh các đáy của giá cổ phiếu.
- Việc này giống như bạn lọc bỏ các gợn sóng nhỏ (nhiễu) để làm lộ ra con sóng lớn bên trong.
- Bằng cách vẽ các đường bao lồng nhau (Nesting Envelopes), bạn có thể nhìn thấy cấu trúc của từng lớp sóng: Sóng ngắn nằm trong sóng trung, sóng trung nằm trong sóng dài.
Khi bạn nhìn biểu đồ qua lăng kính của Đường bao, bạn sẽ không còn thấy giá chạy lung tung nữa. Bạn sẽ thấy nó đang dao động nhịp nhàng trong các kênh xu hướng cong. Và quan trọng nhất: Đường bao giúp dự đoán điểm đảo chiều. Khi giá chạm vào đường bao dưới, đó là vùng tiềm năng để Mua. Khi chạm đường bao trên, đó là vùng tiềm năng để Bán.
5. Kết Luận Bài 2
Bạn vừa tiếp nhận một lượng kiến thức khổng lồ làm thay đổi hoàn toàn thế giới quan về thị trường.
- Thị trường không ngẫu nhiên. Nó có cấu trúc.
- Cấu trúc đó là sự cộng gộp của các chu kỳ (Summation).
- Các chu kỳ này xuất hiện ở khắp nơi (Commonality) và tuân theo quy luật tỷ lệ (Proportionality).
Mô hình này cho phép chúng ta dự đoán xác suất đúng lên tới 90% nếu áp dụng đúng cách.
Nhưng… làm thế nào để vẽ đường bao? Làm thế nào để nhìn vào một biểu đồ và nhận diện ngay đâu là chu kỳ 20 tuần, đâu là chu kỳ 40 tuần? Và làm sao kết hợp nó với các mô hình Vai-Đầu-Vai hay Hai Đỉnh mà bạn thường thấy?
Tất cả sẽ được hé lộ trong Bài 3: Xác Minh Các Mô Hình Biểu Đồ (Dựa trên Chương 3). Chúng ta sẽ học cách kết hợp kiến thức chu kỳ mới mẻ này với các mô hình phân tích kỹ thuật kinh điển để tạo ra các điểm vào lệnh “sát thủ”.
Hãy ôn kỹ 5 nguyên lý trên. Hẹn gặp lại bạn ở bài kế tiếp.
tải sách hurst